Kidah Fikih-5 > Pecahan Kaidah Adat dijadikan hukum ( العادة محكّمة )
Berikut
adalah pecahan yang terdapat dalam kaedah ini, antaranya:[22]
a)
انما
تعتبر العادة اذا اطردت او غلبت ) ) Sesungguhnya
adat yang diiktibar apabila berlaku berterusan atau kebiasaan dan lebih banyak berlaku.
Adat kebiasaan yang diiktibar apabila ia berterusan berlaku. Justeru itu, adat
kebiasaan berada pada kedudukan syarat. Sebaliknya, jika adat kebiasaan itu
berlaku secara tidak berterusan, ia perlu kepada nas atau pun dalil untuk
mengharuskannya. Dalam konteks tersebut, sekiranya apa yang berlaku itu jelas
secara berterusan pada adat kebiasaan, yang berterusan itu dikira sebagai
hukum. Untuk itu, jadilah kedudukan akad menurut apa yang berlaku pada adat
kebiasaan. Hukum-hukum furu’ yang lahir daripada kaedah ini ialah :
ü
Seseorang
yang menyewa mesin jahit untuk menjahit pakaian, benang menjadi tanggungjawab
siapa? Ada perselisihan pendapat dalam hal ini, dan menurut pendapat al-Rafi’i,
perkara itu hendaklah dirujuk kepada adat kebiasaan. Apabila daripada adat
kebiasaannya ada perselisihan, hendaklah ada penjelasan dan jika tiada maka
akad sewa menyewa tersebut batal.
ü
Seseorang
yang melanggani majalah biasanya majalah tersebut sampai ke rumah setiap bulan.
Untuk itu, apabila berlaku akad langganan, walaupun tanpa menyebut
penghantaran, maka majalah tersebut secara langsungnya hendaklah dihantar. Jika
tidak, pelanggan boleh menuntutnya.
b)
كل
ما ورد به الشرع مطلقا ولا ضابط له فيه ولا فى اللغة يرجع فيه الى العرف )) Semua
perkara yang dibawa oleh syarak berbentuk mutlak dan tiada dasar yang
menjelaskannya daripada sudut syarak atau bahasa. Ia dikembalikan kepada uruf
kebiasaan. Kaedah ini menjelaskan terdapat hukum yang ada ketepatannya
dalam syarak, namun hanya secara mutlak sahaja. Ianya tidak ada sebarang
penjelasan atau dalil syarak yang menjelaskannya. Oleh itu, ianya hendaklah
dirujuk kepada adat kebiasaan. Antara hukum-hukum furu’ yang lahir daripada
kaedah ini ialah :
ü
Berkaitan
waktu dan tempoh haid serta kadarnya.
ü
Berkaitan
tempat penyimpanan yang sepatutnya dalam kes berkaitan dengan hukum hudud
jenayah mencuri.
c)
تعارض
العرف العام والخاص )) Berlaku pertentangan antara ‘uruf umum dan ‘uruf khas.
‘uruf am ialah adat kebiasaan yang berlaku dalam kalangan semua umat Islam di
seluruh Negara Islam dan ianya member kesan kepada hukum. Manakala ‘uruf khas
pula ialah adat kebiasaan yang hanya berlaku dalam kalangan sesetengah
negara umat Islam sahaja dan ia juga member kesan kepada hukum. Hukum-hukum
furu’ yang lahir daripada kaedah ini ialah :
ü
Seseorang
itu menggunakan barang orang lain tanpa akad. Namun, menurut adat kebiasanaan
penggunaannya, pengguna mestilah menjelaskan bayaran. Justeru, pengguna wajib
membayarnya kerana dikira terkenal dalam masyarakat.
ü
Seseorang
bapa menghantar anaknya untuk belajar al-Quran untuk satu tempoh. Selepas itu
berlaku perselisihan antara bapa dan guru berkaitan dengan upah mengajar. Jadi,
perkara ini dihukum dengan member upah menurut adat kebiasaan sesebuah kawasan
tersebut.
d) ( تترك الحقيقة)
Hakikat ditinggalkan dengan ada petunjuk menurut adat Kadang kala sesuatu
perkara itu mempunyai pengertian yang berbeza. Satunya membawa pengertian
hakiki, dan satu lagi membawa pengertian majazi. Namun, pengertian majazi
adalah lebih meluas digunakan dalam kebiasaan hidup bermasyarakat. Oleh itu,
berdasarkan kaedah ini, pengertian yang hakiki diketepikan dan pengertian
majazi itu boleh dijadikan hujah untuk diamalkan. Hukum-hukum furu’ yang lahir
daripada kaedah ini ialah :
ü
Seseorang
membeli barang dengan membayar deposit sahaja. Namun, sebelum ia mengambilnya,
harga telah naik. Penjual tidak boleh membatalkan jual beli tersebut atau
menjualkan barang tersebut kepada orang lain dengan alas an jual beli belum
terlaksana sepenuhnya. Adat kebiasaanya ialah setelah dibayar sebahagian
daripada jumlah harga barang, maka akad jualan telah pun terlaksana.
Sumber: http://www.radiorodja.com
Sumber: http://www.radiorodja.com